Akne, komedonların (siyah nokta ve beyaz nokta) ve irin dolu noktaların (püstüller) varlığı ile tanımlanan çok yaygın bir cilt rahatsızlığıdır. Genellikle ergenlik döneminde başlar. Akne yüz, boyun, sırt ve göğüste birkaç noktadan, derin, yaygın yara izinlerine neden olabilecek değişken şiddette olabilir. Çoğu gencin bir süre sonra yaşayacağı hafif bir problemden özgüveni azaltabilecek daha ciddi bir soruna kadar değişen boyutlarda psikolojik problemlere yol açarak günlük hayatı etkileyebilir. Çoğu zaman, yirmili yaşların başlarından ortalarına kadar kaybolma eğilimindedir, ancak daha uzun süre devam edebilir. Akne ayrıca yirmili yaşların sonlarında ve sonrasında insanlarda ilk kez de gelişebilir.
Bazen küçük çocuklarda yanaklarda veya burunda siyah noktalar ve/veya püstüller oluşur.
Akne neden olur?
Yağ (sebum) üreten bezlerimiz hormonlarımızdan etkilenir. Sivilcesi olan kişilerde bezler, bu hormonların normal kan seviyelerine bile özellikle duyarlıdır. Bu, bezlerin çok fazla yağ üretmesine neden olur. Aynı zamanda gözenekleri oluşturan kanallardaki hücre artıkları kalınlaşır ve ölü deri hücreler düzgün bir şekilde dökülmez. Yağ (sebum) ve ölü deri hücrelerinin bir karışımı oluşur ve gözenekleri tıkayarak siyah nokta ve beyaz nokta oluşturur. Ölü derinin tıkacı kirden değil, havaya maruz kalmaktan siyaha döner.
Akne bakterileri (Cutibacterium acnes olarak bilinir) herkesin cildinde yaşar ve genellikle sorun yaratmaz. Sivilcesi olanlarda yağ birikmesi bakterilerin çoğalması için ideal bir ortam yaratır. Buna kırmızı, şiş veya irin dolu kabarıklıkların oluşumuna yol açan iltihaplanma eşlik eder.
Bazen akne, diğer sağlık durumları için verilen ilaçlardan veya belirli doğum kontrol iğneleri veya haplarından kaynaklanabilir. Vücut geliştiriciler tarafından alınan bazı tabletler, akneyi de tetikleyebilen hormonlar içerir.
Diyet akneyi etkileyebilir. Yüksek glisemik indeksli (GI) diyetlerin (örneğin şekerli ve şekerli yiyecekler, beyaz ekmek, patates, beyaz pirinç vb.) akneye neden olduğu veya akneyi şiddetlendirdiği gösterilmiştir. Düşük GI diyetine geçmek daha az lekeye neden olabilir. Süt ve süt ürünleri tüketmenin bazı insanlarda sivilceyi tetikleyebileceğine dair bazı kanıtlar da var, ancak bu henüz ayrıntılı olarak incelenmemiştir.
Akne hastalarının çoğu test edildiğinde normal hormon seviyelerine sahiptir; ancak sivilce bazen hormonlarla ilgili bir sorundan kaynaklanabilir. Kadınlarda hormonlarla ilgili en yaygın sorun polikistik over sendromudur. Kadınsanız ve düzensiz adet dönemleri, olağandışı saç büyümesi veya saç dökülmesi veya vücudunuzda başka değişiklikler varsa bunu doktorunuza bildirin.
Akne kalıtsal mıdır?
Akne ailelerde genetik olarak aktarılabilir, ancak akneli birçok kişinin ailesinde etkilenen insanlar yoktur. Genetik, hormonal ve yaşam tarzı faktörlerinin (diyet, stres, cilt bakım ürünleri vb.) bir kombinasyonunun çoğu akneye neden olması muhtemeldir.
Akne neye benzer ve nasıl hissedilir?
Aknenin tipik görünümü aşağıdakilerin bir karışımıdır: yağlı cilt, siyah nokta, beyaz nokta, kırmızı noktalar ve irin dolu sivilce. Bazen daha büyük, daha derin şişlikler (nodül olarak bilinir) veya kistler (çıbanlara benzeyen) gelişebilir. Etkilenen cilt sıcak, ağrılı hissedebilir ve dokunmaya duyarlı olabilir.
Akne, özellikle nodüller ve kistlerin varlığında ciltte iz veya iz bırakabilir. Bunlar kabarık ve topaklı (hipertrofik veya keloid yara izleri olarak bilinir) veya girintili (çukurlu veya atrofik yara izleri olarak bilinir) olabilir. Akne ayrıca kırmızı, hiperpigmente (normal ten renginizden daha koyu) veya hipopigmente (normal ten renginizden daha açık) olabilen renk değişikliği de bırakabilir.
Tüm lekeler sivilce değildir, bu nedenle kızarıklıkla ilgili olağandışı bir şey varsa doktorunuza danışmanız önerilir.
Çok fazla konuşulmayan sivilceye sahip olmanın önemli bir yönü, ruh hali ve benlik saygısı üzerindeki etkisidir. Birçok çalışma, sivilcenin kendisinin olumsuz bir psikolojik etkisi olduğunu göstermiştir. Örneğin, şiddetli aknenin intihar davranışı ile ilişkili olduğu gösterilmiştir. Sivilceleriniz varsa ve kendinizi depresif, endişeli veya intihara meyilli hissediyorsanız, bu duygular hakkında mümkün olan en kısa sürede doktorunuzla konuşmanız önemlidir.
Akne nasıl teşhis edilir?
Akne, lekelerin görünümü ve yüz, boyun, göğüs veya sırttaki dağılımı ile kolayca tanınır.
Akne tedavi edilebilir mi?
Şu anda akne için kür sağlayan, bir daha hayat boyu tek bir aknenin bile çıkmamasını sağlayan bir “tedavi” yoktur, ancak mevcut tedaviler yeni aknelerin oluşumunu önlemede ve aknenin kısa sürede daha az iz bırakarak iyileşmesini sağlayarak kontrol altına alınmasına yarayan tedavi seçenekleri mevcuttur.
Akne nasıl tedavi edilebilir? Akne tedavisinde kullanılan ilaçlar nelerdir?
Sivilceniz varsa ancak reçetesiz satılan ürünlerle başarılı olamadıysanız, muhtemelen doktorunuzu ziyaret etmenin zamanı gelmiştir. Genel olarak, çoğu tedavinin maksimum etkisini göstermesi iki ila dört ay sürer.
Akne tedavileri aşağıdaki kategorilere ayrılır:
Topikal tedaviler, yani doğrudan cilde uygulananlar
Oral antibiyotikler, yani ağızdan alınan tabletler
Oral doğum kontrol hapları
A vitamini türevi kapsülleri
Diğer tedaviler ( Peeling, lazer, radyofrekans uygulamaları)
Topikal tedaviler
Bunlar genellikle hafif ila orta derecede aknesi olanlar için ilk tercihtir. Benzoil peroksit, antibiyotikler (örn. eritromisin, tetrasiklin ve klindamisin), retinoidler (örn. tretinoin, izotretinoin ve adapalen), azelaik asit ve nikotinamid (niasinamid olarak da bilinir) gibi çeşitli aktif akne önleyici maddeler vardır.
Sadece tek tek noktalara değil, cildin etkilenen bölgesinin tamamına (örneğin yüzün tamamına) uygulanmalıdır, genellikle her gece veya tedaviye bağlı olarak günde iki kez.
Bazı topikal tedaviler cildi tahriş edebilir, bu nedenle tedavinin başlangıçta etkilenen cildin tamamına uygulanmadan önce birkaç uygulama için etkilenen cildin küçük bir bölgesinde kullanılması tavsiye edilebilir. Tedavinin kullanımının kademeli olarak arttırılması, örneğin haftada bir veya iki kez kullanılması, tolere edilirse kademeli olarak düzenli günlük kullanıma dönüştürülmesi önerilebilir. Tedavi ciltte tahrişe neden oluyorsa doktorunuza danışın.
Retinoidler gibi bazı topikal tedaviler, aknenin iyileşmeden önce birkaç hafta daha kötüleşmesine neden olabilir.
Ağızdan antibiyotik tedavisi
Doktorunuz, genellikle uygun bir topikal tedavi ile birlikte alınan, genellikle azitromisin veya bir tür tetrasiklin olan bir antibiyotik tablet kürü önerebilir.
Antibiyotiklerin en az iki ay alınması gerekir ve genellikle daha fazla iyileşme olana kadar devam edilir. Tipik tedavi kürleri üç ila altı ay sürer. Bazıları yemekle birlikte alınmamalıdır veya cildinizi güneşe karşı daha hassas hale getirebilir, bu nedenle talimatları dikkatlice okuyun. Hamileyseniz bazı antibiyotikler alınamayacağından, hamilelik planlıyorsanız doktorunuza bildirmeniz de önemlidir.
Oral kontraseptif tedaviler (Doğum kontrol ilaçları)
Oral kontraseptif hapın bazı formları akneli kadınlarda yardımcı olabilir. En etkili olanı, cildin ürettiği yağ miktarını azaltan bir hormon engelleyici içermesidir. Faydaların gösterilmesi genellikle en az üç ay sürer. Öncelikle bu nedenle alınmasa da hap aynı zamanda gebe kalmayı önlemeye de yardımcı olur. Yumurtlamayı (yumurtalıktan yumurtanın salınmasını) engellediği için, yumurtlama döngüsünün iyi kurulmadığı genç genç kızlarda hap daha az uygun olabilir. Bu tabletler küçük bir kan pıhtılaşması riski taşır, bu nedenle geçmişte ya da ailenizde bunlarla ilgili bir geçmişiniz varsa bunu doktorunuza söylemelisiniz. Bu, sigara içen, aşırı kilolu, genel olarak hareketsiz veya ailesinde kan pıhtısı olan kişiler için daha büyük bir risktir.
A vitamini türevi ilaçlar
Bu, şiddetli veya kalıcı akne için oldukça etkili bir tedavidir ve bir tedavi sürecini tamamlayanlarda iyilik halinin devamı çok uzun süreli olabilir. Bununla birlikte, bir takım ciddi yan etkilere neden olma potansiyeline sahiptir ve sadece bir dermatoloji uzmanının gözetiminde reçete edilebilir.
Çoğu tedavi kürü ortalama altı – sekiz ay sürer ve bu süre zarfında cilt, özellikle dudak çevresinde genellikle kurur. Bir dudak balsamının düzenli olarak uygulanması yardımcı olabilir. Genellikle akne, iyileşme gerçekleşmeden önce birkaç hafta boyunca biraz daha kötüleşir. İyileşme, tedavi süresince ilerleyicidir, bu nedenle ilerleme yavaş görünüyorsa hayal kırıklığına uğramayın.
Retinoik asit türevi ilaçlar, doğmamış bir çocuğa zarar verebilir. Bu ilacı reçete eden doktorlar için katı kurallar vardır . Kadınlar bir hamilelik önleme programına kaydolmalıdır ve tedaviye başlamadan önce hamilelik testinin negatif olması gerekir. Gebelik testleri tedavi süresince her ay ve tedavinin tamamlanmasından beş hafta sonra tekrarlanmalıdır. Etkili doğum kontrolü tedaviden en az dört hafta önce, tedavi sırasında ve sonrasında en az dört hafta boyunca kullanılmalıdır.
1980’lerde akne tedavisi için ilk kez onaylandığından beri, akne tedavisinde kullanılan A vitamini türevilaçları depresyona ve intihar duygularına neden olabileceğine dair endişeler dile getirildi. Bu raporlar, tedaviden bağımsız olarak akne hastalarında yüksek depresyon ve intihar oranları bağlamında değerlendirilmelidir, bu nedenle bu karmaşık olabilir. FDA gibi düzenleyici kurumlar, klinisyenler, eczacılar ve hastalar tarafından sunulan yeni verileri periyodik olarak gözden geçirir. Bugüne kadar tedavi ile psikiyatrik yan etkiler arasında nedensel bir bağlantı doğrulanmamıştır.
Önlem olarak, kişisel veya ailede düşük ruh hali, depresyon veya başka bir akıl hastalığı öyküsü, sistemik tedavi düşünmeden önce dermatoloğunuza açıklanmalıdır ve herhangi bir tedaviye başlamadan önce güvenli olup olmadığını belirlemek için bir psikiyatriste görünmeniz istenebilir. Yakın arkadaşlarınıza ve ailenize tedaviniz hakkında bilgi vermek, ruh halinizdeki değişiklikleri gecikmeden doktorunuza bildirmeniz için bir fırsat sağlar.
“Sistemik A vitamini türevi ilaçlar ile tedaviden binlerce insanın ciddi yan etkiler olmaksızın fayda gördüğü vurgulanmalıdır.”
Diğer tedaviler
Enflamatuar akne için birçok ışık ve lazer tedavisi vardır, ancak bu tür tedaviler, çalışıldığında karışık sonuçlar vermiştir ve genellikle şiddetli akne tedavisinde etkisizdir. Akne sonrası yara izini azaltmak için yüz derisinin lazerle yenilenmesi, deneyimli bir lazer cerrahının becerilerini gerektiren yerleşik bir tekniktir.
Akne izlerinin görünümünü iyileştirmek için çeşitli başka teknikler de kullanılabilir. Bunlara steroid enjeksiyonları, mikro iğneleme ve subsizyon, altın iğne radyofrekans, TCA peeling, yüzeyel dolgu uygulamaları gibi işlemler dahildir.
Kişisel bakım (Ne yapabilirim?)
Sivilcelerinizi koparmamaya veya sıkmamaya çalışın çünkü bu genellikle onları kötüleştirir ve yara izi ve enfeksiyona neden olabilir.
Kendine güveniniz akneden etkilendiyse veya kendinizi sıkıntılı hissediyorsanız, destek için başkalarına ulaşmanız önemlidir. Buna arkadaşlar, aile üyeleri ve destek grupları dahildir. Ayrıca profesyonel bir danışmana erişebilirsiniz.
Aknenizin sizi depresif veya endişeli hissettirip hissetmediğini dermatologunuza bildirin. Sizinle nasıl hissettiğiniz hakkında konuşabilecekler ve gerekirse psikologlar veya psikiyatristler gibi diğer uzmanların da sizi takip edebileceği bir tedavi planı oluşturmanıza yardımcı olacaklardır.
Sivilceniz sizi nasıl etkilerse etkilesin, ortaya çıkar çıkmaz kontrol altına almak için harekete geçmek önemlidir. Bu kalıcı yara izini önlemeye yardımcı olur ve utancı azaltır. Sivilceniz hafifse, ilk etapta salisilik asit veya benzoil peroksit gibi maddeler yardımcı olabilir. Eczacınız size tavsiyede bulunacaktır.
Çok fazla gelişme görmeden önce tedavilerinizi en az iki ay kullanmayı bekleyin. Maksimum faydayı elde etmek için bunları nasıl doğru kullanacağınızı anladığınızdan emin olun.
Bazı topikal tedaviler, kullanmaya başladığınızda cildi kurutabilir veya tahriş edebilir. Yüzünüz kızarırsa ve bir losyon veya krem yüzünden tahriş olduysa, tedaviyi birkaç gün durdurun ve tedaviyi daha az sıklıkta kullanmayı deneyin ve ardından kademeli olarak artırmayı deneyin. Tedavinizi non komedojenik seramid gibi deri bariyerine yardımcı içerikli bir nemlendirici ile kombine etmek tedavi toleransınızı arttırabilir.
Makyaj özgüveninize yardımcı olabilir. “Komedojenik olmayan” (siyah noktalara veya beyaz noktalara neden olmamalıdır) veya aknejenik olmayan (akneye neden olmamalıdır) olarak etiketlenmiş ürünleri seçin.
Cildinizi temizleyin ve makyajı nazik bir temizleyici ve su ya da yağsız sabun yerine geçen bir ürünle çıkarın. Çok sert ovalamak cildi tahriş edebilir ve sivilcenizi daha da kötüleştirebilir. Siyah noktaların kötü yıkamadan kaynaklanmadığını unutmayın.
Yüksek GI gıdaları veya süt ürünlerini tükettikten sonra daha fazla leke olup olmadığını düşünün. Bir şey sürekli olarak bir atağı tetikliyor gibi görünüyorsa, birkaç gün, hafta veya bir ay boyunca o yiyecek veya içeceği almadığınızda ne olur? Beslenme eksikliklerine yol açabileceğinden, herhangi bir gıdayı diyetinizden kalıcı olarak kesmeden önce doktorunuzla görüşün. Diyet lekelerinizin oluşmasında rol oynayabilirken, cildinizi temiz tutmak genellikle bir diyet değişikliğinden fazlasını gerektirir.
Muayene randevusu oluşturmak ve merak ettiklerinizi danışmak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.